Aşiret
Mektebi ve Öğrencileri
Aşiret
Mektebi 1892 yılında İstanbul Kabataş‘taki Esma Sultan Sarayında öğretime
açılmış, Osmanlı İmpartorluğuna sadık eğitimli yurttaş yetiştirme düşüncesiyle
kurulmuş öğretim kurumudur.
Okula 12-16 yaşlarında fiiziksel ve ruhsal sağlıklı
aşiret çocukları alınması planlanmıştır.
Okulun amacı, Osmanlı imparatorlundaki çeşitli
aşiretlerden öğrencilere Türkçe öğretip, çeşitli dinsel bilgiler ve modern
bilgiler verilerek Osmanlıcı ve İslamcı düşünce ile donanmış yetişmiş eleman kazanmaktır.
Saray böyle bir okulun açılmasına zorlayan etken,
1878 Berlin Antlaşması ile Osmanlıya bağlı Hırıstiyan azınlıkların bağımsızlık
istemeleridir. 2. Abdükhamit bu kopmalara engel olmak için Müsülüman çoğunluğu
yanına almayı düşünmüş bunun için önlem almaya koyulmuştur. Buna göre okuda
dinsel eğitim gören genç insanlar Halifeye ve halifeliğe bağlı kalacaklar, Avrupalıların
Arap nüfusu kışkırtmasına engel olacaktır. Okul başlangıçta İstanbul’da
açıldıktan sonra İmparatorluğun değeşik uzak illerinde de açılması düşünülmüş,
ama bu gerçekleşmemiştir.
Rusya’daki Kazak alaylarına benzer aşiret
askerlerinin başlarına geçmesi beklentisi vardır.
Okul açılışta iki yıllık bir öğrenimi kapsar. Ama
hemen ardından beş yıla çıkarılmış, iki bölümlü orta öğretim kurumudur. Birinci
bölümü mektebi iptidai (ilkokul, ikinci bölümü Rüştiye (ortaokul)dur.
Başlangıçta daha çok Arap öğrencilere ağırlık
verilmiş Araplardan çok sayıda öğrenci alınması planlanmıştır. Bu bağlamda ilk
olarak 50 öğrenci alınmıştır. Bunların büyük çoğunluğu Arap Aşiretlerinden
öğrencilerdir.
İlerdeki yıllarda Kürt Beyler kendi çocuklarının
okula alınmasını istemişler ve bunda da başarılı olmuşlardır. Zaten Arap Beylerin
de çocuklarını İstanbul gibi uzak bir ile göndermeye pek hevesli olmadıkları anlaşılıyor.
Özellikle 1897’de Arap ve Kürt öğrenciler arasında şiddetli bir kavga çıkmış
bundan sonra Arap öğrencilerin sayıları düşmüş Kürt öğrenciler artmıştır. Bunda
Osmanlı politikasının da etkisi olduğu anlaşılıyor. Abdülhait daha çok Rus
Kazak alaylarına benzeterek kurduğu Hamidiye alaylarına ağırlık vermiş,
buralara komutan yetiştirmek için Kürt ileri gelenlerin çocuklarına öncelik tanımıştır.
Arap aşiretlerin 1897 Kürt-Arap kavgası sonrası isteksiz davrandıkları açıkça
belli oluyor.
Öğrencilerin bütün giderleri devlerçe karşılanmış
ayrıca her ay 30 kuruş harçlık verilmiştir.
1896’da okul ilk mezunlarını vermiştir. Bu 26 kişi
Harbiye’ye ve Mülkiye‘ye alınmışlardır. 1897’de ise 45 eski öğrenci bitirmiş
bunlaradan 33’ü harbiyeye alınmış, subay olmuştur.
Bu 33 kişiden ünlenenler şunlardır:
NAFAF EL-SALİH
1880 Halep doğumlu. Babası Şeyh Salih Halep Hadiryan
aşiretinden. Yüzbaşı rütbesiyle Osmanlı ordusunda görev almış.
CİBRANLI HALİT Bey
1882 Muş Doğumlu. Kürt Aşiretinden. 1924’te Kürt ayaklanmasında
öldürülmüş.
MUHAMMED BARCİS EL, FARHAN
1880 Halep doğumlu. Anazan aşiret konfederasyonu
SİBA aşiretinden. 1906’da ölmüş.
TÜRKİ BEY İBN ALİ İBN NİJRİS
Zor bölgesinden Ukavdat aşiretinden
ABDÜL MUHSİN İBN FAHD EL SADUN
Basra‘dan katılmış, ama asıl kökü Hicaz. Hz.
Muhammed’in soyundan geldiği söyleniyor. 1908’de Osmanlı Meclisine seçilmiş bu
görevde iken Basra‘da 28.600 dönümlük bir alanı kendi toprağı olarak kapatmış.
Topraklarında yaşayan köylülerle çok büyük sorunlar yaşamış. Köylüler
ayaklanmış. 1915’te İngilizler Basrayı ele geçirdikten sonra toprakları elinden
çıkmış.
ABDÜLKERİM İBN FAHD EL SADUN
Abdül Muhsin’in kardeşi. 1908-1918 yıllarında
Osmanlı ordusunda subay. 1918’de yarbay rütbesindeyken Ossmanlı Meclisine
girmiş. 1920’de Irak’a geçmiş ve Irakta dört kez başbakanlık görevi üstlenmiş. Kral
Faysal’la anlaşamamış. İngiliz yanlısı olarak tanınmış ve 1929 yılında intihar
etmiş.
Şu ana karar künyeleri belirlenen Arap öğrenciler
şunlar:
BİRİNCİ SINIF
İSMAİL EFENDİ
Sena’lı 1892 1. Sınıfa ilk öğrenci Künye no 133,
okul Sıra no 1
MAHMUD EFENDİ
Humuslu. Künye 114, Sıra no 2
SEYİD MAHMUD FAİ
Yemenli, Künye 110,Sıra 3.
ALİ ZİBARA
Yemenli, Künye 109, Sıra no 4
AHMED EFENDİ
Yemenli, Künye 111, Sıra 5
MAHMUD EFENDİ
Kudüslü, Künye 118, Sıra 6.
FAZLULLAH EFENDİ
Havranlı. Künye 58, Sıra 7
MAHMUD EL HARZAİ EFENDİ
Yemen, Künye 135, Sıra 8
AHMET ÜFTEDAD
EFENDİ
Trablusgarp,
Künye 121, Sıra 9
SALİM EFENDİ
Kudüs, Künye 120, Sıra 10
SÜLEYMAN EFENDİ
Kudüs, Künye 118, Sıra 11
AHMED NASİR EFNDİ
Asir, Künye 14, Sıra 12
MAHMUD HALİFE EFENDİ
Trablusgarp Künye 123, Sıra13
MAHMUD HABİB EFENDİ
Trablusgarp Künye 124, Sıra 14
ALİ ABDİ EFENDİ
Sena, Künye 137, Sıra 15
YAHYA EFENDİ
Sena, Künye 139, Sıra 16
SÜLEYMAN EFENDİ
Kudüs, Künye 119, Sıra 17
ABDÜLKADİR EFENDİ
Bingazi, Künye 127, Sıra 18
MAHMUD EFENDİ
Sena, Künye 138, Sıra 19
EMİN HALİFE EFENDİ
Trablusgarp Künye 122 Sıra 20
ZAMİL EFENDİ
Basra, Künye 128, Sıra 21
İBRAHİM EFENDİ
Basra, Künye 129, Sıra 22
MAHMUD ABDULLAH EENDİ
Asir Künye 136, Sıra 23
İKİNCİ SINIF
MAHMUD EFENDİ
Bingazi, Künye 125, Sıra 1
AHMET EFENDİ
Humus, Künye 115, Sıra 2
SADULLAH EFENDİ
Bingazi, Künye 102, Sıra 3
ABDÜLKADİR EFENDİ
Bingazi, Künye 102, Sıra 4
RAŞİD EFENDİ
Hicaz, Künye 1, Sıra 5
MAHMUD EFENDİ
Kudüs, Künye 93, Sıra 6.
MAHMUD HEKİM EFENDİ
Hunus, Künye 104, Sıra 7
ALİ EFENDİ
Cebel-i Düruz, Künye 57, Sıra 8
ŞERİF MAHSU EFENDİ
Mekke-i Mük. Künye 11, Sıra 9
HAŞİM EFENDİ
Basra, Künye 44, Sıra 10
MAHMUD DERVİŞ EFENDİ
Halep, Künye 86, Sıra 11
ABDÜLKADİR EFENDİ
Derne, Künye 8, Sıra 12
MAHMUD ABDÜLKADDİR EFENDİ
Kudüs, Künye 54, Sıra 13
MAHMUD DOĞAN EFENDİ
Kudüs, Künye 20, Sıra 14.
BEŞİR EFENDİ
Humus, Künye 115, Sıra 15
AMİR EFENDİ
Trablusgarp Künye 84, Sıra 16
ABDÜRRAHİM EFENDİ
Yemen, Künye 106, Sıra 17
MAHMUD ŞERİF EFENDİ
Suriye, Künye 91, Sıra 18
RAGIP EFENDİ
Kudüs, 92, Sıra 19
MAHMUD EFENDİ
Yemen, Künye 107, sSıra 20
SUUD EFENDİ
Kudüs, Künye 95, Sıra 21
ALİ EFENDİ
Trablusgarp, Künye 82, Sıra 22
MAHMUD SALİM EFENDİ
Şehrizor, Künye 89, Sıra 23
ABDULLAH EFENDİ
Yemen, Künye 75, Sıra 24
MAHMUD ABDÜLVAHİD EFENDİ
Hudeyde, Künye 3, Sıra 25
MAHMUD TAHİR EFENDİ
Trablusgarp Künye 83, Sıra 26
AHMET EFENDİ
Trablusgarp, Künye 81, Sıra 28
ABDÜLMUHSİN EFENDİ
Şehrizor, Künye 88, Sıra 29
ABDÜLMELİD EFENDİ
Musul, Künye 96, Sıra 30
YASİN EFENDİ
Basra, Künye 77, Sıra 31
ÜÇÜNCÜ SINIF
MAHMUD KAİZ EFENDİ
Suriye, Beni Halki aşireti, Künye 80, Sıra 1
MAHMUD HALİL EFENDİ
Havran, Havran bölgesi, Künye 96, Sıra 2
AHMED SALİM EFENDİ
Kudüs, Ebukeşk Aşireti, Künye 4, Sıra 3
MİLLAD EFNDİ
Bingazi, Nefs-i Bingazi aşireti, Künye 98, Sıra 5
S. İZZET EFENDİ
Trablus, Usace aşireti, Künye 88, Sıra 5
İHSAN EFENDİ
Sana, Nefsüi Sena aşireti, Künye 74, Sıra 7
FARİS EFENDİ
Suriye, Suvetde kazası, Künye 103, Sıra 8
AMİR MANSUR EFENDİ
Bingazi, Nefs-i Bingazi, Künye 98, Sıra 9
ZİVAN EFENDİ
Basra, Essevaid, Künye 85, Sıra 11
MUSTAFA TAHİR EFENDİ
Halep, Künye 85, Sıra 11
FAHİR EFENDİ
Cebel-i Düruz Künye, 13, Sıra 12
AMİR KADI EFENDİ
Bingazi, Nefs-i Bingazi, Künye 101, Sıra 14
ŞERİF NASIR EFENDİ
Mekke-i Mük. Künye 112, Sıra 15
MEHMED SALİH EFENDİ
Bingazi, Nefs-i Bingazi, Künye 71, Sıra 16
YUSUSF EFENDİ
Cebel-i düruz, Sale Nahiyesi, Künye 15, Sıra 17
MAHMUD TATAB EFENDİ
Suriye, Terki, Künye 63, Sıra 19
MADİ EFENDİ
Bingazi, Nefs-i Bingazi, Künye 70, Sıra 20
ŞAMAAN Efendi
Suriye,Aneze, Künye 38, Sıra 21
SAYA EFENDİ
Basra, Essevaki, Künye 31, Sıra 22
FENDİ EFENDİ
Basra, Benilam, Künye 63, Sıra 24
GARİBİL EFENDİ
Bingazi, Nefs-i Bingazi, Künye 72, Sıra 25
MAHMUD CUMA EFENDİ
Hama, Banihalid, Künye 27, Sıra 26
HAMİD EFENDİ
Sena, Nefs-i Sena, Künye 73, Sıra 27
M. MUSTAFA EFENDİ
Trablusgarp, Zemamne, Künye 68, Sıra 28
DÖRDÜNCÜ SINIF
AHMED FEVAD EENDİ
Halep, Hudeydi, Künye 6, Sıra 1
MUHTAR EFENDİ
Trablusgarp, Künye 80, Sıra 3
MANSUR EFENDİ
Havran, Künye 117, ıra Sıra 5
HEDDAR EFENDİ
Trablusgarp, Hevite, Künye 66, Sıra 7
ABDÜLKERİM EFENDİ
Basra, Sa’dun, Künye 78, Sıra 8.
MUVAF EFENDİ
Halep, Hudeydi, Künye 5, Sıra 9
AHMET SİLAN EFENDİ
Şehrizor, Elbustay, Künye Künye 24, Sıra11
MAHMUD SALİH EFENDİ
Basraa, Künye 85, Sıra 12,
SELMAN EFENDİ,
Kudüs, Henacire, Künye 16, Sıra 13.
BERCES EFENDİ
Halep, Seba, Künye 7, Sıra 14.
TERKİ EFENDİ
Şehrizor, Alcidat, Künye 25. Sıra 15.
MAHMUD EFENDİ
Bingazi, Arata, Künye 43, Sıra 18.
MAHMUD ABDULLAH EFENDİ
Yemen, Künye 10, Sıra 17.
RAMAZAN EFEND
Şehrizor, Künye 23, Sıra 18.
ALİ EFENDİ
Bingazi, Abidat, Künye 40, Sıra 19.
ALİ EFENDİ
Hicaz, Zihran, Künye 56, Sıra 20.
BEŞİNCİ SINIF
ZAHİR EFENDİ
Yemen, Rime Kazası, Künye 33, Sıra 4.
SEYİD ABDULLAH EFENDİ
Yemen, Benim Kazası, Künye 17, Sıra 5
İSMET EFENDİ
Yemen, Enes Kasabası, Künye 18, Sıra 6.
ABDÜLMUHSİN EFENDİ
Basra, Saduk, Künye 30, Sıea 7.
ABDÜLCELİL EFENDİ
Bingazi, Beragis, Künye 42, Sıra 9.
HAFIZ ALİ EFENDİ
Trablusgarp, Tualb, Künye 12, Sıra 10.
CEBİR EFEDİ
Kudüs, Vahidat, Künye 14, Sıra 12.
ABDULLAH EFENDİ
Yemen, Haca Kazası, Künye 19, Sıra 17.
HÜSEYİN NURİ EDEDİ
Bingazi, Beragis, Künye 41, Sıra 19
ALİ EFENDİ
Şehrizor, Sebha, Künye 22, Sıra 21
HALİL EFENDİ
Trablusgarp, ZirtaN, Künye 9, Sıra 24
HÜSEYİN
EFENDİ
Trablusgarp,
Yurşitane, Künye 11, Sıra 25
MAHMUD
SULTAN EFENDİ
Basra,
Zebur, Künye 21, Sıra 26.
Aşiret Mektebi
